Ruud Licht roept op tot bewustwording

door Ben Loonen

Een ingezonden brief heeft altijd mijn aandacht. Zo zag ik in NRC van 15 januari 2024 een brief over long covid met als kop Expertisecentrum nodig. Ondertekend door R. Licht Goirle. Ik dacht meteen: dat moet Ruud zijn, de man die ik vooral ken als medezwemmer in het Goirlese zwembad. Jaren geleden zaten we samen op een bankje te keuvelen, de bioloog met de theoloog, over Darwin en God. Op dinsdag 23 januari spreek ik met hem af in CC Jan van Besouw om over zijn brief door te praten; weet hij hoeveel mensen in Goirle en Riel gekweld worden door long covid? Ik vermoed zelf dat het niet weinigen zijn, want in mijn eigen omgeving hoor ik van verschillende “gevallen” en telkens is het een ellendig verhaal. Ruud begroet me met een elleboog, geen hand, want corona is nog altijd onder ons, hij houdt vast aan de maatregelen. Ook in het ETZ geven dokters je geen hand meer …

Ruud Licht

Goed, wie is Ruud Licht? Niet iedereen heeft met hem op een bankje zitten babbelen, hoewel hij een praatgrage man is en inmiddels al heel wat jaren in Goirle woont. Hij is in Alkmaar geboren (“ik ben een echte kaaskop”) in 1966. Hij is medisch biologisch geschoold, hij heeft de doctorsgraad en mag dus dr. voor zijn naam zetten. Hij heeft gewerkt in de gentechnologie, in de stamceltherapie en heeft vaccins ontwikkeld. Momenteel doceert hij aan HOVO-Brabant en HOVO-Utrecht. Hij legt graag uit en vindt het prachtig om senioren bij te praten over wetenschappelijke ontwikkelingen op zijn vakgebied. Hij is penningmeester van de PvdA-afdeling Goirle, woont in De Hellen, tuiniert in Riel.

Wat schreef hij?

“Dank voor het prima overzicht van het onderzoek naar long covid (13/1). Dit soort onderzoek zal uiteindelijk leiden tot perspectief voor al die 100.000 mensen die nog elke dag kampen met covid. In tegenstelling tot wat minister Ernst Kuiper graag beweerde is de epidemie helemaal niet voorbij. Vanuit zijn (acute?) perspectief heeft de minister zelfs long covid-expertisecentra, zoals in Rotterdam, laten sluiten. Terwijl een expertisecentrum nu net een plek is waar kennis over long covid bij elkaar komt en patiënten deskundig en op individuele basis kunnen worden geholpen. En met resultaat, zoals bijvoorbeeld Duitsland laat zien. Ook financiële overwegingen lijken van belang bij het uitblijven van Nederlandse behandelcentra. Maar een long covid-patiënt die niet goed wordt geholpen ziet juist extra veel behandelaars. En naast deze directe kosten zijn er ook veel maatschappelijke kosten. Voorheen gezonde en productieve mensen staan nu al soms jaren aan de zijlijn. En deze vragen ook nog eens mantelzorg. De directe en indirecte kosten van niets doen aan long covid zijn juist heel groot. Nu minister Kuipers vertrekt is het tijd voor een oproep aan de volgende (demissionaire) minister om werk te maken van het (her)openen van expertisecentra voor long covid.”

Acuut en long

Een perfecte brief, in zijn geheel geciteerd. Ik begrijp niet wat Ruud met acuut perspectief bedoelt, maar hij legt het uit. Ziekenhuisbestuurder Kuipers was tijdens de corona de man die de organisatie van ziekenhuisbedden regelde. Dat heeft hij toen goed gedaan. Als minister kreeg hij te maken met de kosten van de zorg en de opdracht om die beheersbaar te houden. Nieuwe centra opzetten ligt dan niet in de lijn. Maar het is penny wise pound foolish, zo blijkt uit de brief, het is een zuinigheid die je op den duur goud geld kost. Nederland krijgt de laatste jaren heel moeizaam nieuwe dingen van de grond, ziet Ruud. Het is wat Marcel Levi, arts en voorzitter van NWO (Nederlandse Organisatie van Wetenschappelijk Onderzoek) onomwonden zegt: “We zeggen graag dat Nederland de beste gezondheidszorg ter wereld heeft, maar dat is gewoon niet waar.” Ook op dit gebied blijven wij achter en zakken we op de lijstjes.

PEM

Ruud maakt long covid van nabij mee, hij weet uit eigen ervaring waar hij over praat. Lijders aan long covid krijgen te maken met Post Exertionele Malaise, in de literatuur als PEM bekend. Als long covid patiënten proberen hun grenzen te verleggen (een stukje verder lopen), waarschuwt het lijf niet dat het genoeg is, maar volgt er onmiddellijk een instorting waarvan je niet gauw herstelt. Het zou ook BAM kunnen heten. Bam: weer terug naar af. Als dat een paar keer gebeurd is, vertrouw je je lijf niet meer en kan er een angst ontstaan die letterlijk verlammend werkt. Hoeveel mensen in Goirle en Riel? Ruud zegt dat je de epidemiologische cijfers kunt vertalen naar een gemeente met onze omvang, dan heb je het over 200 mensen op dit moment.

Uitzicht?

Onlangs was er een soort doorbraak in het onderzoek: op celniveau blijken de mitochondriën, kleine energiecentrales, niet goed te werken. En het lijkt er op dat die ook niet worden geholpen door het dichtslibben van de kleine bloedvaten met microstolsels die ontstaan door ontstekingsreacties tegen Corona. Hierdoor ontstaat bij inspanning flinke schade in de spieren waar patiënten dan lang van moeten herstellen (de PEM). Daardoor kunnen long covid-patiënten letterlijk niet vooruit, en is een advies om veel te bewegen juist niet goed. Ruud is ervan overtuigd dat de wetenschap long covid gaat oplossen. Maar er is nog veel onderzoek is nodig, en vooral expertisecentra waar dit onderzoek kan worden gecoördineerd en vertaald naar behandelingen. Daarvoor is maatschappelijke druk nodig, en dus bewustwording van het grote publiek die de politiek ertoe aanzet om de nodige stappen te zetten. Daartoe riep zijn brief in de NRC op, dat is in feite ook de oproep die hij aan de lezers van Goirles Belang doet. Ik maak een foto van Ruud in het Grand Café in CC Jan van Besouw, op de avond dat operaliefhebbers van Verdi genieten. Ik maak een tweede foto in de bibliotheek, ook een expertise centrum, bij de plank Wetenschap, waar we Cubed zien staan (over Rubiks puzzel), en Dingen uitleggen, niet door Ruud geschreven, maar wel iets wat hij graag doet. Nog een laatste opmerking: één op de 20 mensen houdt langdurig klachten na een (nieuwe) Corona besmetting, ongeacht of je bent gevaccineerd of al eerder Corona hebt gehad. Daarom is het verstandig om voorzichtig te blijven met feesten en massale bijeenkomsten. Met een elleboog nemen we afscheid …  

Post-scriptum: expertisecentra zijn nodig, was de oproep van Ruud Licht. Onlangs is zijn wens in vervulling gegaan. Tegen de zin van het demissionaire kabinet nam de Tweede Kamer, op voorstel T. J. Bushoff (GroenLinks-PvdA) een amendement aan waarin 27 miljoen euro vrij wordt vrijgemaakt voor expertise post-covid.

Deze week te lezen in Goirles Belang.